چاپ کتاب

آثاری از ابوالقاسم فراهانی از این دوره به جا مانده است که با فصاحت و بلاغت یک سبک جدی را به وجود آورده است و مورد توجه قرار گرفت و موجب شد که زین پس از این سبک تقلید شود. در نتیجه می توان دوره قاجار را سرآغاز تحول نثر فارسی در نظر گرفت و آن را نقطه شروع ادبیات معاصر دانست.

پیش از دوره قاجار، از نثر فارسی برای بیان موضوعات تاریخی، اخلاقی، فلسفی و برخی از رشته های علوم استفاده می شد. اما در دوره قاجار این دامنه گسترش یافت و زمینه های دیگری از جمله سیاست، علوم جدید و انتقادهای اجتماعی را در بر گرفت و بر خوانندگان این نثر افزایش یافتند.

از مهمترین تفاوت هایی که میان ادبیات قاجار و دوران قبل از آن وجود دارد این است که در دوره قاجار توجه زیادی به نثر نویسی در زمینه های مختلف شده است. ادبیات این دوره را می توان به سه دوره تقسیم کرد:

دوره اول: دوران خمودگی است که از شروع سلطنت قاجار تا اواخر حکومت محمد شاه را در بر می گیرد. این دوره شامل هیچ نوآوری نیست و با دوره های قبل تفاوتی ندارد.

دوره دوم: در این دوره که از اواخر حکومت محمد شاه تا دوران سلطنت ناصرالدین شاه را در بر می گیرد، نویسندگان ایرانی به سبب ارتباط بین ایران و اروپا با روزنامه نویسی، نمایشنامه نویسی و ترجمه آشنا شدند، به فعالیت در این زمینه ها پرداختند و اولین نمایشنامه ها نوشته شدند و آثار رمان نویسان غربی ترجمه شد و ایرانیان نیز به رمان نویسی ترغیب شدند. همچنین سفر نویسی و خاطره نویسی در این دوره رونق فراوان یافت زیرا ناصرالدین شاه علاقه زیادی به نوشتن خاطرات و سفرنامه داشت.

دوره سوم: در این دوره که از سلطنت مظفرالدین شاه تا انقلاب مشروطه و پس از آن پایان حکومت قاجار را شامل می شود، تحولات دوره قبل به ثمر رسید. انواع ایجاد شده در نثر فارسی رونق یافت و نویسندگان سعی کردند هویت ایرانی وارد کارهای خود کنند و فقط به تقلید از نویسندگان غرب نپردازند. همچنین موضوعات تازه ای همچون آزادی، دموکراسی، مجلس و مردم به آثار نویسندگان راه پیدا کردند و باعث به وجود آمدن نوشته های سیاسی و اجتماعی فراوان شد که پیش از این در هیچ دوره ای سابقه نداشت.